Sigorta sektöründe şirketlerin üstlendikleri riskleri tek başlarına taşımaları, finansal sürdürülebilirlik açısından mümkün değildir. Bu nedenle risklerin bir kısmı, reasürans (mükerrer sigorta) yoluyla paylaşılır. Bu paylaşım modelleri arasında yer alan “Eksedan” anlaşmaları, dünya genelinde en yaygın kullanılan otomatik bölüşmeli reasürans türüdür. Temel prensip olarak; sigorta şirketinin (sedan) belirli bir tutara kadar olan riski kendi üzerinde tutması, bu tutarı aşan kısmı ise reasüröre devretmesi esasına dayanır. Bu mekanizma, sigorta şirketlerine sermaye yönetimi ve risk dağıtımı konusunda büyük bir operasyonel esneklik sağlar.
Eksedan Nedir?
Eksedan, bir sigorta şirketinin poliçe düzenlerken üstlendiği riskin, önceden belirlenmiş bir limitini (saklama payını) kendi bünyesinde tutup, bu limiti aşan kısmını otomatik olarak reasürans şirketine aktardığı bir anlaşma türüdür. Bu sistemde belirleyici olan, sedan şirketin risk iştahı ve sermaye gücüdür. Şirket, kapasitesi doğrultusunda bir eşik belirler ve bu eşiğin üzerindeki risk, herhangi bir ek onaya veya incelemeye tabi olmaksızın reasürörün sorumluluğuna geçer. Sistemin en kritik özelliği otomasyondur; reasürörün kendisine devredilen riskleri seçme veya reddetme hakkı yoktur. Anlaşma şartları gereği, limiti aşan her risk dilimi reasürör tarafından kabul edilmek zorundadır. Eksedan, sigorta şirketine kendi mali gücüne göre strateji belirleme şansı tanıdığı için, risklerin optimal dağılımında ve şirketin finansal dengesinin korunmasında kilit rol oynar.
Eksedan Ne Demektir? (Saklama Payı ve Dilimler)
Eksedan anlaşmalarının temel yapı taşları, sigorta şirketinin kendi üzerinde tuttuğu “saklama payı” ve reasüröre devredilen katları ifade eden “dilim” (line) kavramlarıdır. Bu sistemin işleyişi tamamen sedan şirketin teknik analizlerine ve risk stratejisine göre şekillenir. Sigorta şirketi, sigorta bedeli veya Olası Azami Hasar (PML) üzerinden bir hesaplama yaparak teknik kapasitesine en uygun saklama payını tespit eder. Bu tutarı aşan kısım otomatik olarak reasüröre akar ve reasürörün bu devri reddetme lüksü bulunmaz. Pratikte bu esneklik şu şekilde kullanılır: Şirketler, hasar frekansı veya şiddeti yüksek olabilecek riskli işlerde saklama paylarını düşük tutarak kendilerini korumaya alırken; düşük riskli ve kârlı görülen işlerde saklama payını yüksek tutarak prim gelirinin büyük kısmının şirket kasasında kalmasını tercih ederler.
Eksedan Anlaşmalarının Gerekliliği
Reasüransın temel amacı olan “risk yönetimi ve finansal koruma” işlevi, eksedan anlaşmalarıyla somut bir zemine oturur. Bu anlaşmaların gerekliliği, sigorta şirketine sağladığı çok yönlü avantajlardan kaynaklanır. İlk olarak, şirketlerin finansal gücünü destekler; riskin fazlası devredildiği için şirketin sermayesi beklenmedik büyük tazminat yükleri altında ezilmez. İkinci olarak, kapasite artışı sağlar; sigorta şirketleri kendi öz sermayeleriyle giremeyecekleri yüksek montanlı projelere veya çok sayıda poliçeye bu güvence sayesinde imza atabilirler. Üçüncü olarak, prim gelirinin optimizasyonunu mümkün kılar; eksedan esnek bir yapı olduğu için sedan şirket, az riskli işlerde primi kendi bünyesinde tutarak karlılığını artırabilir. Son olarak, bu sistem sektörel güveni inşa eder; arkasında güçlü bir reasürans desteği olan sigorta şirketi, sigortalılar ve piyasa nezdinde ödeme gücü yüksek, güvenilir bir kurum olarak algılanır.
Eksedan Payları Nasıl Belirlenir?
Eksedan oranlarının ve limitlerinin belirlenmesinde genellikle iki ana yöntemden biri tercih edilir: Poliçenin toplam sigorta bedeli veya riskin gerçekleşmesi durumunda oluşabilecek en yüksek hasarı ifade eden Olası Azami Hasar (OAH) tutarı. Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, sürecin kontrolü büyük ölçüde sigorta şirketindedir. Şirket, kendi aktüeryal hesaplamalarına, sermaye yeterliliğine ve büyüme hedeflerine göre saklama paylarını ve devir oranlarını esnek bir şekilde kurgulama özgürlüğüne sahiptir.
Eksedan Anlaşmalarının Önemi
Eksedan anlaşmaları, sigorta şirketlerine risk yönetimi konusunda stratejik bir manevra alanı sağlayan, sektörün en köklü ve işlevsel reasürans modellerinden biridir. Şirketlerin kendi kapasitelerini (saklama paylarını) aşan riskleri otomatik olarak ve güvenle reasürörlere devretmesini sağlayan bu sistem, sigortacının sadece risk taşıma kapasitesini artırmakla kalmaz, aynı zamanda prim gelirlerini ve finansal istikrarını da korur. Risklerin uluslararası piyasalara dağıtılmasını ve sigorta şirketinin beklenmedik hasarlar karşısında sarsılmadan faaliyetlerine devam etmesini sağlayan eksedan, modern sigortacılığın sürdürülebilirliği için vazgeçilmez bir finansal emniyet sübabıdır.